موزه میراث روستایی گیلان یکی از جاذبه‌های گردشگری در این شهر است که گردشگران زیادی را در طی سال به خود جذب می‌کند. اگر می‌خواهید با معماری خانه‌ها، فرهنگ، آداب و رسوم مردم خطه گیلان بیشتر آشنا شوید، این موزه گفتنی‌های زیادی برای شما دارد.
وقتی وارد موزه میراث روستایی گیلان می‌شوید، متفاوت ترین موزه در ایران را می‌بینید. اینجا جایی است که در دل طبیعت خانه‌هایی زیبا بنا‌شده‌اند، خانه‌هایی که هر کدام فرهنگ غنی مردمان شمال کشورمان را نشان می‌دهند. بافت این موزه شبیه به یک روستا بوده و حس و حالی متفاوت درون شما ایجاد می‌کند.
در موزه میراث روستایی می‌توانید خانه های سنتی گیلان و سبک پوشش مردمان آنجا را ببینید، با انواع لوازم خانگی آنها آشنا شوید، مراحل پخت غذا‌های سنتی را هم از نزدیک دیده و به‌طور کل دنیایی دیگر را تجربه کنید.
معرفی موزه میراث روستایی گیلان
اگر قصد خرید خانه در شهر رشت یا نواحی دیگر استان گیلان را دارید، توصیه می‌کنیم ابتدا با فرهنگ و آداب و همچنین سبک معماری خانه‌های آنجا بیشتر آشنا شوید. در این زمینه می‌توانید به موزه میراث روستایی بروید که در دل طبیعت اطلاعات زیادی را برای شما در سینه پنهان دارد. این موزه در پارک سراوان رشت قرار گرفته و در مساحتی حدود ۲۶۰ هکتار با دیدنی‌های مختلفی از شما پذیرایی می‌کند.
وقتی در این موزه قدم می‌زنید، گویی در دل یک روستای بزرگ هستید. موزه میراث روستایی اولین اکوموزه در ایران و حتی خاورمیانه از نوع خود است و صحنه‌هایی ملموس از زندگی سنتی را به شما نشان می‌دهد. خانه‌های این جاذبه گردشگری در همانجا بنا نشده‌اند، بلکه از اقصی‌نقاط شمال کشور به آنجا منتقل شده‌اند.
موزه میراث روستایی گیلان تا به امروز توانسته جایزه‌ها و گواهینامه‌های متنوعی را از نهاد‌های مختلف دریافت کند. تا به امروز ۳۵ بنا در این جاذبه گردشگری توانسته‌اند ثبت آثار ملی شوند که همین جذابیت آن را بالا می‌برد.
معرفی حوزه های موزه میراث روستایی گیلان
۹ حوزه مختلف موزه میراث روستایی گیلان عبارتند از :
جلگه شرق
این جلگه در مناطق جلگه‌ای شرق سپیدرود قرار دارد و با بنا‌های مسکونی مثل خانه میر سیار یا خانه منتظری و فعالیت‌های معیشتی مثل تولید برنج و پرورش کرم ابریشم میزبان مردم است.
جلگه غرب
موقعیت جلگه غرب در مناطق جلگه‌ای غرب گیلان از شهرستان شفت تا آستارا است که با بنا‌هایی مثل خانه موسی‌زاده، خانه حقیقی یا خانه محمودی و با فعالیت‌های معیشتی مثل تولید برنج، دامداری و چای‌کاری میزبان بازدیدکنندگان است.
جلگه مرکز
موقعیت جلگه مرکز در بخش‌های جلگه‌ای مرکز استان است که با بنا‌های مسکونی مثل خانه امینی، خانه مرادی یا خانه بیالوا و فعالیت معیشتی شالیکاری میزبان بازدیدکنندگان را بر عهده دارد. فضا‌های دیگری هم در این جلگه هستند که از جمله آنها می‌توان به بنا‌هایی مثل کروج، تلمبار، طویله و لانه مرغ اشاره کرد.
کوهستان شرق
موقعیت حوزه کوهستان شرق در مناطق کوهستانی و ییلاقات گیلان در شرق رودخانه سفیدرود است که با بنا‌های مسکونی مثل خانه محمودنژاد و خانه محسنیان میزبانی مردم را بر عهده دارد. در حوزه کوهستان شرق بنا‌ها با دیوار‌های سنگ‌چین، گالی و زگمه ای و پوشش بام ازلت ساخته شده‌اند.
فعالیت معیشتی در این منطقه دامداری است.
کوهپایه شرق
حوزه کوهپایه شرق در مناطق کوهپایه‌ای گیلان در حاشیه شرقی رودخانه سفید رود است که با بنا‌های مسکونی مثل خانه بهزادی، خانه جامعه یا خانه رستمی و فضاهایی مثل انبار برنج یا گندم، انبار کاه، تنور نان، طویله و لانه مرغ میزبانی بازدیدکنندگان را بر عهده دارد.
از جمله ویژگی های معماری این حوزه می‌توان به دیوار‌های زگالی و زگمه‌ای اشاره کرد.
کوهستان غرب
موقعیت قرارگیری حوزه کوهستان غرب در مناطق کوهستانی غرب گیلان است که از جمله بنا‌های مسکونی آنجا می‌توان به خانه حجت‌پور اشاره کرد. فضاهایی مثل تنور نان و لانه مرغ هم در این حوزه وجود دارد تا جذابیت بیشتری برای مردم داشته باشد. فعالیت معیشتی در حوزه کوهستان غرب دامداری بوده و از جمله ویژگی‌های معماری آنجا می‌توان به دیوار‌های تخته‌ای، گالی، زگمه‌ای و سنگی اشاره کرد.
کوهپایه غرب
در کوهپایه غرب بنا‌های مسکونی خانه رحمانی، خانه طربی و خانه لطفی وجود دارند که از مردم با زیبایی‌های چشم نواز خود پذیرایی می‌کنند.
ساحل شرق
خانه موسوی جزء بنا‌های مسکونی حوزه ساحل شرق است که پیشنهاد می‌دهیم حتماً به این منطقه هم سری بزنید و این خانه را از نزدیک ببینید.
ساحل غرب
خانه آصفی در ساحل غرب موزه میراث روستایی گیلان قرار دارد که یکی از جذابیت‌های این موزه به‌شمار می‌آید و توصیه می‌کنیم که حتماً برای بازدید از آن اقدام کنید.
روند ساخت موزه میراث روستایی گیلان چگونه است؟
حتماً سوالاتی در ذهن شما هم به‌وجود آمده که این موزه چطور به‌وجود آمده و چرا بنا شد؟ ما می‌خواهیم توضیحی کامل برای این سؤال‌ها دهیم.
همه چیز از یک زمین لرزه شروع شد
بعد از اینکه در سال ۱۳۶۹ زمین لرزه رودبار رخ داد، دکتر محمود طالقانی تصمیم گرفت یک موزه تاسیس کند. وی بعد از وقوع زمین لرزه به‌واسطه یک مجموعه مطالعاتی به نام “اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زلزله” شروع به انجام بررسی‌های مختلف کرد. بعد از انجام بررسی‌ها ایشان مطلع شدند که دگرگونی‌های زیادی در زندگی مردم به‌وجود آمده است و آنها همچنان از گذشته خود دور می‌شوند.
این اتفاق قبل از زلزله دهه ۲۰ هم رخ داد، اما حالا به‌واسطه نوسازی بخش‌های تخریب‌شده این اتفاق بیشتر به چشم می‌خورد.
مطالعات و پیدا کردن موقعیت مناسب
دکتر محمد طالقانی در اوایل سال ۱۳۸۱ مطالعات خود را برای ایجاد موزه میراث روستایی گیلان آغاز کرد. وی طی این مطالعات قصد داشت بهترین مکان برای احداث موزه را مشخص و حوزه‌های فرهنگی – معماری گیلان را شناسایی کند. این روند تا سال ۱۳۸۳ همچنان ادامه داشت.
دکتر محمود طالقانی شاخص‌های مهمی را برای انتخاب زمین پروژه در نظر داشت که از جمله آنها می‌توان به راه‌های دسترسی، زیرساخت‌ها و توپوگرافی اشاره کرد. در بین این بررسی‌ها در آخر پارک جنگلی سراوان را انتخاب کردند، چون در دل یکی از پرترددترین جاده‌های شمال کشور قرار گرفته بود. این پارک ۱۴۸۰ هکتار مساحت دارد که ۲۵۳ هکتار از آن را صرفاً برای ساخت موزه در نظر گرفتند.
انتقال خانه های قدیمی به موزه
روند انتقال خانه‌های قدیمی به موزه روستایی گیلان هم جای بحث دارد. بعد از پیدا‌کردن موقعیت مناسب، نوبت به تعریف‌شدن حوزه‌های فرهنگی معماری گیلان رسید که از هر گونه یک نمونه قابل انتقال را پیدا کردند که با شاخص‌های موزه تطابق داشت.
کارشناس‌ها قصد داشتند که نمونه اصلی مصالح این ساختمان‌ها را از بخش‌های مختلف به موزه انتقال دهند و فرآیند دوباره چینی را آغاز کنند. در این مرحله چند کار مهم دیگر هم انجام دادند که از جمله آنها عبارتند از:
- شناسایی بنا‌های سالم روستایی با قدمت بالا
- خریداری از مالکان
- حمل قطعات اصلی و چوبی به محل موزه
فرآیند ساخت بنا‌های موزه از سال ۱۳۸۳ آغاز و تا سال ۱۳۸۴ ادامه داشت. کارشناسان موفق به اجرای ۲۸ مجموعه مسکونی در این موزه شدند که شامل ۸۵ سازه از خانه‌ها و بنا‌های جانبی می‌شدند.
افتتاح و تکمیل موزه
اولین کارگاه این طرح در سال ۱۳۸۴ و با نام روستای جلگه شرق شروع به کار کرد و بعد از گذشت حدود ۱ سال فعالیت خود را آغاز کرد. در واقع کارشناس‌ها موزه میراث روستایی گیلان را به‌شکل حوزه به حوزه تأسیس کردند و پس از تکمیل هر حوزه هم امکان بازدید از آنجا را برای عموم مردم فراهم ساختند.
دیدنی ها و تفریحات موزه روستایی گیلان چیست؟
شاید وقتی از رفتن به موزه‌های دیگر صحبت کنیم، کلمه تفریح کمی غریب باشد! چون شما قرار است با رفتن به آنجا درباره موضوعی خاص اطلاعاتی به دست آورید؛ اما وقتی صحبت از موزه روستایی گیلان به میان می‌آید، تفریح هم امکان‌پذیر خواهد بود. شما می‌توانید در این جاذبه گردشگری با این فعالیت‌ها وقت خود را پر کنید:
بازدید از خانه های سنتی
شما می‌تواید انواع خانه کلنگی در رشت و گیلان را در این جاذبه گردشگری ببینید. کارشناس‌ها سعی کرده‌اند تا بنا‌ها را بعد از انتقال درست به همان شیوه سنتی سرپا کنند تا مردم از تماشای آنها لذت ببرند. قدمت برخی از این سازه‌ها حتی به ۶۵ تا ۱۸۰ سال می‌رسد، بنابراین قرار است قدیمی‌ترین خانه‌های ایران را در آنجا ببینید.
این خانه ها از جاهای مختلفی به موزه آورده شده‌اند که از آنها می‌توان به خانه طربی از روستای کیش رودبار از توابع فومن، خانه موسی‌زاده از روستای گیلانده تالش، خانه حاجت پور از روستای ایسبی دول از دهستان شاندرمن ماسال یا خانه مرادی از روستای نشرودکل از دهستان سنگسر رشت اشاره کرد.
در دل این خانه‌ها سبک زندگی مردمان گیلان را می‌بینید؛ از نوع زندگی، کار و مسکن گرفته تا صنایع دستی بومی که به فضا زیبایی خاصی بخشیده‌اند.
وقتی وارد موزه میراث روستایی می‌شوید، چندین بخش پیش روی شما قرار دارد که خانه‌ها در آنها بنا شده‌اند. خانه‌های هر کدام از این بخش‌ها بیانگر حوزه‌های فرهنگی و معماری گیلان هستند. در هر یک از این حوزه‌ها همچنین یک یا ۲ اثر برجسته را به‌شکل نمادین بازسازی کرده‌اند.
در این جاذبه گردشگری می‌توانید ۹ حوزه را که شامل ۲۵ مجموعه مسکونی از ۷ روستای گیلان هستند، از نزدیک ببینید.
گشت و گذار در دیگر قسمت های موزه
وارد هر یک از حوزه‌ها که شوید، گویی وارد روستایی جدید شده‌اید. برای اینکه حس‌بودن در دهکده بیشتر درون مخاطب القاء شود، در آنجا علاوه‌بر خانه‌ها، مسجد، کوره زغال‌گیری سنتی، انبار برنج، تلمبار (محلی برای پرورش کرم ابریشم) و طویله و باغچه سبزیجات و کارگاه آهنگری، صیفی جات و … هم قرار داده‌اند. شما می‌توانید مدرسه و کارگاه آهنگری را در جلگه مرکز و کوره زغال سنگی و مسجد را در جلگه شرق ببینید. در تمام جلگه‌های غرب، شرق و مرکزی هم می‌توان قهوه‌خانه‌هایی را دید که نمایی خاص به فضا بخشیده‌اند.
در بخش مرکزی این سایت یک ماندابی یا مردابی وجود داشت که آن را تبدیل به محل کشت برنج کرده‌اند و هر ساله در آنجا به‌صورت سنتی برنج می‌کارند. همچنین در این منطقه باغ چای، توتستان و نارنجستان هم احداث کرده‌اند تا مردم بتوانند فعالیت‌های معیشتی مردم گیلان را از نزدیک ببینند. از آنجا که سعی شده این موزه کاملاً طبیعی به‌نظر برسد، در آنجا نگهداری دام و طیور هم انجام می‌شود تا حس واقعی‌بودن در دل یک روستا در مخاطب القاء شود.
شکم گردی
کمی از زیبایی‌های بصری فضا دست بکشیم و از بوی خوبی که در آنجا به مشام می‌رسد، صحبت کنیم. در جای‌به‌جای این موزه بو‌های لذیذ و لذت‌بخشی به مشام شما می‌رسند که از خوشمزه‌ترین خوراکی‌ها بر میخیزند.
خوشمزه‌ترین خوراکی این موزه نان‌های محلی است که زنان گیلکی با لباس‌های خوش‌رنگ خود پیش روی شما نشسته و در حال پختن آنها هستند. انواع نان‌های سنتی از جمله نان برنج، نان خرفه و کاکا در این جاذبه گردشگری پخته می‌شوند.
البته فقط نان‌ها بخش خوشمزه این موزه نیستند و شما می‌توانید انواع غذا‌های خوشمزه دیگر از جمله باقلاقاتق، کباب ترش، ترش تره و … را هم در آنجا ببینید و سفارش دهید.
آشنایی با پوشش و لوازم زندگی مردم گیلان
وقتی داخل خانه‌های موزه میراث روستایی گیلان را ببینید، با وسایلی کاملاً سنتی مواجه می‌شوید که رنگ و لعابی دیگر به این خانه‌ها بخشیده‌اند. در جای‌به‌جای این موزه همچنین ابزارآلات کشاورزی قرار دارد. بیشتر این وسایل توسط مردم محلی گیلان به موزه اهداء شده‌اند تا بتوانند نقشی در تداوم آنجا داشته باشند.
نه‌تنها در داخل خانه‌های این موزه بلکه بر تن کارشناس‌های آنجا هم لباس‌های رنگارنگ گیلکی را می‌بینید که به زیبایی آنجا اضافه کرده‌اند.
برگزاری جشنواره ها و مراسم ها
در موزه میراث روستایی گیلان مراسم‌های مختلفی برگزار می‌شوند که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- جشنواره‌های نوروزی و تابستانی
- جشنواره طبخ چای ایرانی
- اجرای کنسرت موسیقی و آواز‌های بومی
- آیین سنتی شب یلدای گیلان
- عروس‌بران، جشن خرمن
- عروس‌گوله
- نوروزی‌خوانی
از جمله بازی‌های سنتی هم که در دل این موزه برگزار می‌شوند، عبارتند از کشتی‌گیله مردی، ورزاجنگ و لافندبازی.
شما می‌توانید برای شرکت در مراسم‌ها در اغلب موارد به محل برگزاری نمایش‌های بومی و تالار اجتماعات جلگه شرق بروید که محل مناسبی برای استراحت مسافران هم به‌شمار می‌آید.
رفتن به بازارچه و نمایشگاه ها
در روزه‌های تعطیل و پر از بازدید این موزه بازارچه‌ها و نمایشگاه‌هایی در آنجا برگزار می‌شوند که در آنها می‌توانید انواع صنایع دستی، عکس و نقاشی، دستاورد‌های معماری، پوشاک محلی و سفره‌های گیلانی را ببینید و در صورت تمایل بخرید.
در این موزه نمایشگاه‌هایی هم برگزار می‌شوند که در آنها می‌توانید عکس‌ها و نقشه‌های معماری سازه‌های روستایی گیلان را ببینید. این نمایشگاه‌ها شما را با ویژگی‌های خانه‌های روستایی منتخب از جمله واچینی، حمل‌و‌نقل اجزای ابنیه یا دوباره‌چینی آشنا می‌کنند.
عکاسی با لباس های سنتی
وقتی وارد بخش لباس‌های سنتی این موزه می‌شوید، انواع مختلفی از تن‌پوش‌های گیلانی را می‌بینید. اگر می‌خواهید خاطرات خود در این جاذبه گردشگری را در قالب تصویر به یادگار ببرید، پیشنهاد می‌دهیم که حتماً این لباس‌ها را بپوشید و با آنها عکس‌هایی زیبا بگیرید. شما همچنین می‌توانید در طول گشت‌و‌گذار در این موزه همچنان لباس‌های سنتی را بر تن داشته باشید که این هم جذابیت دیگری دارد.
بازدید از موزه مشاهیر گیلان
اگر به موزه خانه روستایی رشت رفتید، حتماً از موزه مشاهیر آنجا هم دیدن کنید. این موزه در واقع ساختمانی در محوطه است که با مساحت ۳۶۵ متر مربع در ۳ طبقه تندیس‌هایی از بزرگان را به نمایش می‌گذارد.
خرید صنایع دستی
در دل این موزه یک کارگاه صنایع دستی هم وجود دارد تا بازدیدکنندگان بتوانند از نزدیک طرز ساخت صنایع دستی گیلانی را ببینند. کارگاه‌های موزه میراث فرهنگی شامل حصیربافی، کوزه‌گری، آهنگری و … می‌شوند.
امکانات موزه میراث روستایی گیلان چه هستند؟
امکانات مختلفی به‌منظور رفاه و لذت هر چه بیشتر بازدیدکنندگان در دل موزه خانه های روستایی رشت قرار دارد که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد :
- سرویس بهداشتی
- مسجد
- رستوران و چایخانه
- فروشگاه‌های صنایع دستی
- فروش غذا‌ها و خوراکی های محلی
- کارگاه‌های آموزش و تولید صنایع دستی همچون سفالگری، مرواربافی، رشتی‌دوزی، گمج‌سازی و …
- محوطه بازی‌ها و نمایش‌های سنتی برای برگزاری برنامه‌هایی همچون کشتی گیله‌مردی، ورزاجنگ، لافندبازی و …
- خانه پژوهشگران
راه های دسترسی به موزه میراث روستایی گیلان چه هستند؟
برای رفتن به این موزه کافیست به جاده قزوین – رشت بروید و وارد جاده سراوان – فومن شوید. شما می‌توانید با تابلوی موزه، مابقی راه را پیدا کنید.
آدرس موزه میراث روستایی گیلان: کیلومتر ١٨ آزادراه رشت- قزوین، نرسیده به پلیس راه، جاده سراوان – فومن
اطلاعات بازدید موزه میراث روستایی گیلان
- زمان بازدید : همه روزه از ساعت ۰۹:۰۰ الی ۱۶:۰۰
- هزینه بازدید : ۵۰۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۱۰۰۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی
دیدنی های اطراف موزه میراث روستایی گیلان چه هستند؟
هر چند گشت‌و‌گذار در دل موزه میراث روستایی گیلان می‌تواند چندین ساعت یا حتی یک روز زمان شما را بگیرد، اما اگر همچنان زمان داشتید و خواستید همچنان گشت و‌گذار داشته باشید، پیشنهاد می‌دهیم که حتماً سری به دیدنی‌های اطراف این موزه هم بزنید.
دریاچه سقالکسار در ۱۶.۸ کیلومتری موزه میراث روستایی قرار دارد که به شما لذت بودن در طبیعتی بکر را هدیه می‌دهد. از پارک سراوان هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که در ۵ کیلومتری آنجا قرار گرفته و این پارک هم با فضای سبز بی‌نظیر خود می‌تواند لذتی فوق‌العاده از گشت‌و‌گذار را به‌وجود شما هدیه دهد.
موزه میراث روستایی گیلان، گنجینه ای در پارک سراوان
موزه میراث روستایی گیلان گنجینه‌ای فرهنگی در دل پارک سراوان است که با خانه‌های سنتی و زیبای خود توانسته به‌عنوان یکی از جذاب ترین جاهای دیدنی در کشور ایران شناخته شود. از آنجا که این موزه در دل طبیعت بنا شده، بنابراین روی آن می‌توان به‌عنوان یک جای تفریحی هم حساب باز کرد، جایی که طراوتی تازه به روح شما می‌بخشد و باعث افزایش انرژی می‌شود. شما می‌توانید با رفتن به موزه میراث فرهنگ گیلان نه‌تنها با سبک معماری و فرهنگ مردم گیلان بیشتر آشنا شوید، بلکه یک تفریح عالی هم داشته باشید.
