در ساخت ساختمان‌هایی در اقلیم‌های معتدل و مرطوب باید بنا‌ها را به‌گونه‌ای احداث کرد که بیشترین سازگاری را با محیط داشته باشند و آب‌و‌هوا نتواند تأثیر نامطلوبی روی بنا بگذارد یا آسایش ساکنین را از بین ببرد. اما آیا می‌دانید که برای معماری اقلیم معتدل و مرطوب باید به چه ویژگی‌هایی توجه داشت؟
اقلیم یکی از مهمترین فاکتور‌ها در ساخت بنا‌های امروزی است و بسیاری از معماران قبل از اینکه بخواهند احداث پروژه‌ای را شروع کند، ابتدا شرایط آبوهوایی آنجا را در نظر می‌گیرند تا مبادا در آینده به‌واسطه عدم تطابق بین اقلیم منطقه و نوع ساختمان مشکلاتی به‌وجود بیاید.
اگر قصد دارید که ملکی بسازید یا حتی بخرید، ابتدا به تأثیر اقلیم بر معماری و میزان سازگاری ساختمان مربوطه با محیط اطراف توجه کنید. حالا در صورتی که ساختمان در شرایط اقلیمی معتدل و مرطوب ساخته‌شده بود، باید برخی ویژگی‌ها داشته باشد که در این مطلب درباره آنها صحبت می‌کنیم.
شرایط اقلیم معتدل و مرطوب چیست؟
شرایط اقلیم معتدل و مرطوب عبارت است از :
- بارندگی به مقدار زیاد در تمام فصل‌ها به‌خصوص فصل پاییز و زمستان
- وجود رطوبت بالا در تمام روز‌های سال
- پوشش وسیع نباتات
- اختلاف بسیار کم حرارت بین شب و روز به‌دلیل رطوبت بالا و وجود دریای خزر
طراحی اقلیم معتدل و مرطوب چگونه است؟
ویژگی‌های بافت خانه‌ها در اقلیم معتدل و مرطوب چگونه است؟
اگر به سبک معماری خانه های روستایی گیلان و شهرهای شمالی کشور توجه داشته باشید، متوجه می‌شوید که اغلب آنها دارای این ویژگی‌ها هستند :
- بافت باز و گسترده
- فضا‌های شهری نسبتاً وسیع
- محوطه‌هایی با دیوار‌های کوتاه
- کوچه‌های بزرگ
- ساختمان‌های جدا از یکدیگر
- بام ساختمان به‌صورت شیبدار
- ساخت ایوان‌هایی در اطراف ساختمان
- طراحی ساختمان‌ها به‌صورت برونگرا
- نداشتن زیر زمین به‌واسطه رطوبت بالای محیط
- بالاتر در نظر گرفتن کف ساختمان از سطح زمین به‌دلیل رطوبت بالا و جریان باد
مصالح مورد استفاده در معماری اقلیم معتدل و مرطوب چیست؟
بیشترین مصالحی که در ساختمان‌هایی بنا شده در اقلیم معتدل و مرطوب از آنها استفاده می‌کنند، عبارتند از:
چوب
در مناطق مرطوب و معتدل معمولاً پوشش گیاهی بسیار خوبی وجود دارد و درختان رویش مناسبی دارند، برای همین استفاده از محصول نباتی به صرفه است. در واقع بیشتر مردمان این اقلیم‌ها از چوب برای ساخت خانه‌های خود استفاده می‌کنند.
چوب‌های استفاده‌شده در بنا‌های اقلیم معتدل و مرطوب در ۲ نوع سخت و نرم دسته‌بندی می‌شوند. از چوب‌های سخت معمولاً در پی ساختمان‌ها استفاده می‌شود، چون به‌خوبی در مقابل رطوبت از خود مقاومت نشان می‌دهند و در برابر حشراتی مانند موریانه مقاومت خود را از دست نمی‌دهند. برای تیر‌ها، خرپا و ستون‌های ساختمان هم از چوب‌های نرم استفاده می‌کنند.
زمان بریدن چوب تأثیر مستقیمی روی کیفیت آن دارید، برای همین بیشتر سازنده‌های خانه‌ها در مناطق معتدل و مرطوب تمایل دارند چوب‌های تازه برش‌خورده را تهیه کنند. زمان برش این چوب‌ها هم معمولاً فصل پاییز و زمستان است.
سنگ
مصالح دیگری که در ساخت خانه‌هایی در این مناطق کاربرد زیادی دارد، سنگ است. سنگ، خشت و سفال می‌توانند مکمل ساختمان‌های چوبی باشند و به مقاومت بنا کمک کنند.
طناب های گیاهی
در خانه‌هایی در مناطق معتدل و مرطوب به‌جای استفاده از سیم و میخ از طناب‌های گیاهی به‌منظور اتصال اجزاء مختلف به یکدیگر استفاده می‌کنند. متداولترین نوع طناب‌هایی که مردمان این مناطق به کار می‌برند، وریس نام دارد. کُتوس نیز جزء طناب‌های پراستفاده بوده و به‌دلیل محکمتر‌بودن نسبت به وریس با آنها چوب‌های خرپا را می‌بندند.
از جمله دیگر طناب‌های پر استفاده می‌توان به بَرَک کولو اشاره کرد.
موقعیت ساختمان در پلان اقلیم معتدل و مرطوب چگونه است؟
ساختمان های بومی در مناطق معتدل و مرطوب را به مبنای مدول‌های مربعی در نظر می‌گیرند که به‌شکل خطی در امتداد شرق – غرب و عمود بر جریان باد ساخته شده‌اند. این شکل‌گیری را می‌توان نمونه‌ای از معمای برونگرا به‌شمار آورد که ویژگی‌های مختلفی مثل ارتباط بصری و فیزیکی مستقیم با فضای بیرونی خانه یا نداشتن حیاط دارد.
در تمام جبهه‌های این ساختمان‌ها از بازشو‌ها استفاده می‌شود و همانطور که متوجه شدید، در این بنا‌ها زیرزمینی ساخته نمی‌شود.
مهمترین نکته‌ای که معماران در زمان ساخت خانه‌هایی در مناطق معتدل و مرطوب باید به آن توجه داشته باشند، مقابله با میزان رطوبت زیاد است که می‌تواند آسیب های جدی به بنا برساند.
تهویه مورد نیاز در اقلیم معتدل و مرطوب چطور فراهم می‌شود؟
مردم مناطق معتدل و مرطوب در تمام روز‌های سال با مشکل بزرگی به نام رطوبت زیاد روبرو هستند، برای همین باید فضای داخلی خانه را به‌گونه‌ای بنا کنند که تداوم کوران در آنجا رعایت شود. در این زمینه باید به چند نکته مهم هم توجه داشت که عبارتند از :
- میزان فاصله‌ای که خانه نسبت به زمین دارد، روی فشار باد وارد شده بر ساختمان تأثیر می‌گذارد. در واقع معماران باید ارتفاع خانه نسبت به زمین را به‌گونه‌ای در نظر بگیرند تا بتواند از باد به‌عنوان تهویه طبیعی در خانه‌ها استفاده کرد.
- ساختمان هایی که نسبت به دیگر خانه‌ها یا حتی درخت‌ها بلندتر ساخته می‌شوند، معمولاً تهویه خیلی بهتری هم دارند.
- برج‌های مرتفع که ارتفاع بیشتری نسبت به ساختمان‌های کوتاه دارند، نه‌تنها خود از تهیه خیلی خوبی برخوردارند، بلکه حتی زمین تهویه مناسب برای ساختمان‌های اطراف را هم به‌وجود می‌آورند. البته باید توجه داشت که چنین ساختمان‌هایی در روز‌های سرد سال به‌خصوص فصل زمستان در معرض باد‌های بسیار سرد و بارندگی‌های مختلف قرار گرفته و برای همین باید در این زمینه هم تدابیری برای آنها اندیشید.
- با بزرگتر‌بودن پنچره‌های استفاده‌شده در ساختمان باید به جهت ساختمان با توجه به جهت تابش خورشید اهمیت داد.
- طرح ساختمان باید به‌گونه‌ای باشد که تمام اتاق‌ها کوران ایجاد شود.
- در صورت نبودن کوران استفاده از پنجره‌های بزرگ برای تهویه مطبوع به‌خصوص در عصر‌ها امکان‌پذیر است.
معماری اقلیم معتدل و مرطوب، معماری اغلب خانه های شمالی
معماری اقلیم معتدل و مرطوب معمولاً اقلیم اغلب خانه‌های شمال کشور است. شهرهای شمالی کشورمان به‌دلیل نزدیکی به دریا و رطوبت زیاد معمولاً آبوهوایی مرطوب و معتدل دارند و در معرض بارش‌های بارانی زیادی هستند. معماران در ساخت خانه‌های این شهر‌ها باید به نکته‌های مهمی از جمله مقابله با رطوبت توجه داشته باشند تا بتوانند بنایی قابل‌استفاده بسازند و آسایش و راحتی را برای ساکنین به ارمغان بیاورند.
