در امتداد سواحل جنوبی خزر قطعه‌ای از بهشت خدا روی زمین وجود دارد که به جنگل هیرکانی گیلان معروف است. نام این جنگل با پوشش گیاهی و جانوری مختلف به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و شهرت جهانی دارد. کشف راز‌های پنهان جنگل های هیرکانی گیلان شاید برای شما هم جالب باشد، برای همین گیلان املاک در این مقاله درباره این جنگل و ویژگی های آن صحبت می کند.
اهمیت جنگل های هیرکانی گیلان چقدر است؟
جنگل های هیرکانی گیلان از جهات مختلفی اهمیت دارند:
- تنوع زیستی: این پوشش گیاهی حدود ۳۵ میلیون سال قدمت دارد، برای همین تا به امروز زیستگاه گونه‌های جانوری مختلفی بوده است.
- منابع طبیعی: این جنگل‌ها منبع غنی از انواع منابع طبیعی مثل چوب، آب، خاک و مواد معدنی هستند. انسان‌ها از این منابع می‌توانند برای کشاورزی، دامداری یا گردشگری استفاده کنند.
- تنظیم آب‌و‌هوا: درختان و پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی تأثیر زیادی در جذب دی‌اکسیدکربن و تولید اکسیژن دارند.
- جاذبه‌های گردشگری: در جنگل های هیرکانی مناطقی بکر و جذاب وجود دارد که باعث شده است بسیاری از افراد در طی سال برای تفریح و گشت‌و‌گذار به این مناطق بروند و برای مدتی از هیاهوی زندگی شهری دور باشند. در این جاذبه‌های گردشگری می‌توانید تفریحات مختلفی را از جمله طبیعت‌گردی، کوهنوردی یا پیاده‌روی تجربه کنید.
- میراث فرهنگی: جنگل های هیرکانی در ادبیات ایران جایگاه خاصی دارند و مردم از زمان گذشته تا به امروز ارزش زیادی برای این جنگل‌ها قائل هستند.
آب و هوای جنگل های هیرکانی چگونه است؟
یکی از نکات مهم در هنگام خرید و فروش ویلا در گیلان و جنگل‌های مختلف آب‌و‌هوای منطقه است. این جنگل‌ها با آب‌و‌هوای معتدل و مرطوب پذیرای گونه‌های گیاهی و جانوری مختلف هستند.
در طی سال بارش زیادی در جنگل های هیرکانی صورت می‌گیرد، چون جنگل‌ها به دریای خزر و رشته کوه البرز نزدیک هستند. کارشناس‌ها میانگین دمای سالانه جنگل های هیرکانی را بین ۱۰ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد تخمین زده‌اند.
اگر زمستان‌ها به این منطقه بروید، آب‌و‌هوایی معتدل را در آنجا تجربه می‌کنید. در صورتی که تابستان را برای رفتن به جنگل های هیرکانی گیلان انتخاب کردید، آب و هوای خنک و مرطوب در انتظار شماست. این منطقه سالانه حدود ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌لیتر بارندگی دارد.
بهترین زمان سفر به جنگل های هیرکانی چه وقتی است؟
شما در هر ۴ فصل سال می‌توانید به جنگل های هیرکانی بروید و از زیبایی‌های آنجا لذت ببرید. این جنگل‌ها در هر فصل زیبایی‌های مختلفی را در دل خود جای داده‌اند که عبارتند از:
- بهار: در فصل بهار می‌توانید از زیبایی شکوفه‌های درختان لذت ببرید و با طبیعت‌گردی و گشت‌و‌گذار در دل جنگل در آرامشی ناب غرق شوید. در فصل بهار آب‌و‌هوای جنگل خنک است و از لحاظ دما اذیت نمی‌کند. در این گشت‌و‌گذار از تماشای گلهای رنگارنگ و شنیدن صدای پرندگان غافل نشوید که لذت زیادی دارد.
- تابستان: وقتی وارد فصل تابستان می‌شویم، هوا به‌مرور گرم می‌شود. حالا فقط آب‌تنی است که می‌تواند احساس گرما را از بین ببرد. خوشبختانه رودخانه‌ها و آبشار‌های مناسبی در این جنگل‌ها وجود دارند که میزبان شما برای شنا و آب‌تنی هستند. در فصل تابستان جشنواره‌هایی هم برگزار می‌شوند که می‌توانید در آنها شرکت کنید.
- پاییز: وقتی وارد فصل پاییز می‌شویم، طبیعت به‌نحوی دیگر زیبا می‌شود. برگ‌های زرد و نارنجی‌رنگ درختان به‌قدری زیباست که دوست دارید ساعت‌ها محو تماشای این پدیده خلقت شوید. هوا در فصل پاییز خنک‌تر است، بنابراین می‌توانید دل به طبیعت بزنید و از زیبایی آنجا لذت ببرید. تفریحات مختلفی هم در فصل پاییز در جنگل های هیرکانی انتظار شما را می‌کشند که از جمله آنها می‌توان به پیاده‌روی یا کوهنوردی اشاره کرد.
- زمستان: در فصل زمستان به‌دلیل بارندگی‌های مختلف می‌توانید جنگل را غرق در برف ببینید. به‌دلیل بارندگی برف در این فصل از سال سطوح لغزنده و لیز می‌شوند، بنابراین فرصتی عالی برای اسکی‌سواری و ورزش‌های زمستانی به‌وجود می‌آید. در فصل زمستان نمی‌توانید به تمام مناطق جنگل بروید و از آنها بازدید کنید؛ بنابراین اگر فقط قصد گشت‌و‌گذار دارید، فصل زمستان زمان مناسبی برای سفر نیست.
آشنایی با پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی گیلان
وقتی به پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی نگاه می‌کنید، گونه‌های متنوعی از آنها را می‌بینید. انواع مختلفی از پوشش‌های گیاهی در این منطقه وجود دارد که در این جدول برخی از آنها را بررسی میکنیم:
| نوع پوشش گیاهی | ویژگی‌ها |
| درختان | درختان غالب: راش، ممرز، توسکا، بلوط، ولیک، نارون، اوجا، آزاد
درختان ثانویه: گردو، لیس، یاس، توت، زبان گنجشکی، صمغ، شمشاد و … |
| درختچه‌ها | ازگیل وحشی، تمشک، گلسرخ، یاس بنفش، یاس وحشی، بادرنجبویه، زرشک و … |
| گیاهان علفی | پامچال جنگلی، گل سوسن، زنبق، گل بنفشه، گل شب‌بو، سرخس، خزه و … |
| گل‌ها | زنبق، لاله، بنفشه، نیلوفر، شقایق، گل گاوزبان، گل محمدی و … |
عوامل مؤثر بر پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی چه هستند؟
عوامل مختلفی بر پوشش گیاهی جنگل های هیرکانی شمال تأثیرگذارند که از جمله آنها عبارتند از:
- ارتفاع: در صورت افزایش ارتفاع، تنوع پوشش گیاهی منطقه کم می‌شود. در این مناطق انواع درختچه‌ها و گیاهان علفی می‌رویند که زیبایی خاصی دارند.
- شیب: جنگل های هیرکانی شامل دامنه‌های شمالی و جنوبی می‌شوند. در دامنه‌های شمالی درختانی مثل راش و ممرز و در دامنه‌های جنوبی درختانی مثل بلوط و ولیک می‌رویند. رطوبت در دامنه‌های شمالی بیشتر است.
- نوع خاک: ۲ نوع خاک در این منطقه وجود دارد که شامل خاک‌های اسیدی و آهکی هستند. در خاک‌های اسیدی، درختانی مثل راش و ممرز و در خاک‌های آهکی درختانی مثل بلوط و ولیک رشد می‌کنند.
- بارندگی: در مناطقی که میزان بارندگی زیاد است، تنوع بیشتری از انواع گیاهان وجود دارد.
آشنایی با گونه های جانوری جنگل های هیرکانی گیلان
گونه‌های جانوری مختلفی نیز در جنگل های هیرکانی گیلان زندگی می‌کنند که از جمله آنها را در این جدول بررسی میکنیم:
| نام جانوران | توضیحات |
| پلنگ ایرانی | پلنگ ایرانی با جثه‌ای قوی و چنگال‌های تیز در جنگل های هیرکانی گیلان سلطنت می‌کند. پلنگ ایرانی با خال‌های مشکی‌رنگ جذبه زیادی دارد، اما متأسفانه در خطر انقراض است. |
| خرس قهوه‌ای | خرس‌های قهوه‌ای با بدنی تنومند و چنگال‌های تیز گونه‌ای دیگر از حیوانات وحشی این منطقه هستند. خرس‌های قهوه‌ای از انواع میوه درختان تا گوشت حیوانات دیگر تغذیه می‌کنند. شاید برایتان جالب باشد بدانید این خرس‌ها حتی حشره هم می‌خورند. |
| گوزن مرال | از جمله زیباترین حیوانات علف‌خوار جنگل های هیرکانی گیلان می‌توان به گوزن مرال اشاره کرد که با جثه‌ای ظریف و شاخ‌های بلند به این منطقه ابهت می‌بخشد. این گوزن‌ها با گله‌های کوچکی زندگی و از پوشش گیاهی منطقه تغذیه می‌کنند. |
| قرقاول جنگلی | صدای دلپذیر جنگل های هیرکانی را مدیون قرقاول‌های آن هستیم که با پر‌های قهوه‌ای، سبز یا سفید در میان شاخه و برگ‌ها پرواز می‌کنند و آواز می‌خوانند. قرقاول‌ها جزء پرندگان شکاری منطقه هستند. |
| گرگ خاکستری | گرگ‌های خاکستری شکارچی‌های حرفه‌ای جنگل هستند که به‌صورت گلهای زندگی می‌کنند. تغذیه این حیوانات اجتماعی از لاشه حیوانات مرده یا پستانداران کوچک است. |
| روباه معمولی | روبا‌های معمولی با مو‌های قهوه‌ای و دم‌بلند در بین بوته‌ها و پوشش‌های گیاهی جا‌به‌جا می‌شوند و در پی شکار هستند. روباه معمولی از میوه، گیاهان یا حشرات هم تغذیه می‌کنند. |
| گراز وحشی | گراز‌های وحشی با پوزه‌ای دراز و دندان‌های تیز در اعماق جنگل هستند و از ریشه گیاهان یا میوه‌ها و لاشه حیوانات تغذیه می‌کنند. |
| گربه وحشی | گربه‌های وحشی پستاندارانی چابک و کوچک با خزه قهوه‌ای و دم کوتاه هستند که معمولاً از پستانداران کوچکتر از خود تغذیه می‌کنند. |
| شغال | زوزه‌های شغال‌ها در جنگل های هیرکانی معروف است. این حیوانات بازیگوش معمولاً شب‌ها را برای گشت‌و‌گذار در جنگل انتخاب می‌کنند. |
| خرگوش قهوه‌ای | خرگوش‌های قهوه‌ای پستاندارانی زیبا، بامزه و بازیگوش هستند که با گوش‌های بلند و دم کوتاه در بین درخت‌ها و بوته‌ها زندگی می‌کنند. تغذیه اصلی خرگوش‌های قهوه‌ای از گیاهان و علف‌ها است. |
| سنجاب ایرانی | سنجاب‌های ایرانی نیز حیوانات بازیگوش دیگری هستند که با مو‌های قهوه‌ای و دم بلند از درختی به درخت دیگر برای پیداکردن غذا می‌پرند. سنجاب‌های ایرانی اغلب انواع میوه‌ها یا آجیل‌ها را می‌خورند. |
| مار جعفری | به‌سراغ خزندگان جنگل های هیرکانی می‌رویم که یکی از خطرناکترین آنها مار جعفری است. این مار بزرگ با فلس‌های قهوه‌ای در اعماق جنگل های هیرکانی پیدا می‌شود. |
| لاک‌پشت جنگلی | لاک‌پشت‌های جنگلی حیوانات آرامی هستند که در اعماق جنگل با لاک زرد و قهوه‌ای زندگی می‌کنند. تغذیه لاک‌پشت‌ها از حشرات و گیاهان مختلف است. |
آیا جنگل های هیرکانی گیلان در حال نابودی هستند؟
جنگل های هیرکانی گیلان در معرض تهدیدات جدی و خطرناکی هستند که از جمله آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- قطع بی‌رویه درخت‌ها
- تغییر کاربری اراضی جنگل‌ها
- چرای بیش‌از‌اندازه دام‌ها
- ساخت‌و‌ساز‌های غیرمجاز
- تغییرات آب‌و‌هوایی
- آلودگی محیط زیست به‌شکل طبیعی یا به دست انسان
تمام این عوامل سلامت جنگل های هیرکانی را به خطر می‌اندازند و باعث کاهش طول عمر آنها می‌شوند. در صورت نابودی جنگل‌های ایران آسیب‌های جدی به محیط زیست می‌رسد. این موضوع می‌تواند روی اقتصاد و جامعه ایران نیز تأثیرات نامطلوبی بگذارد.
از جمله پیامد‌های نابودی جنگل های هیرکانی عبارتند از:
- از بین رفتن تنوع زیستی
- فرسایش خاک
- کاهش کیفیت آب‌و‌هوا
- کمبود آب
- از بین رفتن جاذبه‌های گردشگری
هر یک از این پیامد‌ها کافیست تا مشکلات و دردسر‌های زیادی به‌وجود بیاید. برای جلوگیری از این مشکلات می‌توانید حین رفتن به این جنگل‌ها مراقب محیط زیست باشید و در محیط زباله یا مواد آلوده نریزید. همچنین به هیچ عوان نباید از شاخه درختان سالم و تنومند برای درست‌کردن آتش استفاده کنید. در صورت درست‌کردن آتش نیز باید بعد از رفتن مطمئن شوید که خاموش‌شده است. آتش‌سوزی را می‌توان به‌عنوان یکی از تهدیدات بزرگ برای جنگل‌ها دانست.
جنگل های هیرکانی گیلان، جاذبه گردشگری زیبا و کهن سال
جنگل های هیرکانی گیلان جاذبه‌های گردشگری زیبا و کهن‌سالی هستند که از زیبایی خاصی برخوردارند. این جنگل‌ها با انواع پوشش گیاهی و جانوری توانسته‌اند نقش بزرگی در بهبود وضعیت آب و هوا داشته باشند. وجود جنگل های هیرکانی برای ادامه حیات زمین اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین همه ما انسان‌ها به‌نحوی موظف هستیم از این جنگل‌ها مراقب کنیم و جلوی بروز هرگونه آسیب یا مشکلات را برای آنها بگیریم. برای این کار می‌توانید در گروه‌های محیط زیستی عضو شوید و برای تمیزی جنگل‌ها و محیط زیست بکوشید. برای بازدید از این جنگل باشکوه اقامت در شمال و خرید خانه در گیلان را پیشنهاد میکنیم.
